Tips voor een efficiënte rattenbestrijding:

De ‘rat' is één van de meest voorkomende diersoorten op aarde. Ratten kun je overal aantreffen: in en nabij woningen, schuren, rioleringen maar ook in het open veld, langs water, enz. Om efficiënt te kunnen bestrijden is het van belang te achterhalen welke rat je hebt gezien. In Nederland zult u voornamelijk de Bruine Rat (Rattus norvegicus) aantreffen. Ook de Zwarte Rat (Rattus rattus) wordt aangetroffen maar in mindere mate en met name in het zuiden van ons land.

Herkenning van ratten:

Om ratten efficiënt te kunnen bestrijden is het belangrijk te weten hoe ze er uit zien en hoe ze leven. De Zwarte Rat (huisrat) heeft ten opzichte van de Bruine Rat (rioolrat) grotere ogen en oren. De staart van de Zwarte Rat is langer dan die van de Bruine Rat. Als je van een dode rat de staart over de rug legt en hij komt tot over de kop van de rat heb je veel kans dat het om de Zwarte Rat gaat.

Algemeen:

Ratten leven in een sociale structuur: er zijn familiegroepen met 1 dominant mannetje, 1 of meer vrouwtjes met hun nakomelingen (meerdere generaties). Ze herkennen elkaar op geur. Daarnaast zijn er ook individueel wonende dieren. De dominante rat is meestal het oudste dier, dat is niet altijd het grootste exemplaar. In aanwezigheid van vrouwtjes zijn mannetjes tegenover elkaar agressief. 

Het leefgebied van de Rat (is niet gelijk aan z'n territorium) kan heel uitgebreid zijn (tot 3,3 km van het nest), maar meestal worden er slechts kleine afstanden afgelegd. Mannetjes gaan gemiddeld 600 tot 700 meter rond het nest, vrouwtjes 300 tot 400 meter. Ze verplaatsen zich voornamelijk langs houtwallen (beschutting). Soms gaan ze het open veld in, maar dat is uitzonderlijk. 

Mannetjes verwisselen om de 7 dagen van woon- of rustplaats, vrouwtjes om de 14 dagen. Ratten zijn voornamelijk actief tussen 18.00 uur en 6.00 uur. Ze graven het liefst in losse, droge en licht hellende grond. Soms graven ze tot 3 meter diep, maar over het algemeen gaan ze niet dieper dan 0,5 meter. Ze maken korte gangen met een heel complex gangenstelsel. Oude verlaten nesten kunnen ook opnieuw in gebruik worden genomen. Ratten durven ook oude konijnenpijpen in gebruik te nemen. Het zijn goede klimmers (recht omhoog tegen muren op), kunnen vanuit stilstand 77 cm hoog en 1,2 meter ver springen, zijn goede zwemmers en kunnen zich (in bv. een waterton) tot 72 uur drijvende houden. Ze trekken ook heel goed hun plan onder water. Langer dan 1 minuut kunnen ze niet onder water blijven.

Voortplanting:

Na de ovulatie (6 tot 12 uur erna) wordt het vrouwtje door talrijke mannetjes achtervolgd. Er zijn in die periode makkelijk 200 tot 500 paringen. De dracht duurt 20 tot 24 dagen en werpen 1 tot 15 jongen met een gemiddelde van 7,9 tot 9,9 jongen per worp. Na 7 à 10 dagen zijn de jongen volledig behaard en kunnen ze zien. Na 20 dagen zijn ze zelfvoorzienend.

Een rat heeft 2,2 tot 6,4 worpen per jaar met een jaarlijks aantal van 18,5 tot 53,4 jongen. Jonge ratten zijn geslachtsrijp na 8 à 12 weken. Wanneer er minder voedsel is zijn er ook minder jongen. Voedseltekort kan de bevruchting verhinderen. In gevangenschap kunnen ratten lang leven, maar op het veld is er een lage overlevingsgraad. Rond boerderijen bijvoorbeeld leeft (zonder bestrijding) slechts 5 % van de ratten langer dan 1 jaar.

Zintuigen:

Het belangrijkste zintuig van de Bruine Rat is z'n 'tastzin' (snorharen en tastharen in de vacht). Aan de hand van aanrakingen wordt er een beeld gevormd van de omgeving (daarom volgen ratten ook 'structuren' in het landschap en hebben ze een vast 'looppatroon' met wissels). Ook bepaalde 'spierbewegingen' worden gememoriseerd bijvoorbeeld: een sprong naar het hol vanuit een voedselplaats als reactie op een dreigend gevaar. Ratten kunnen verschillende smaken ervaren. Het zicht is relatief onbelangrijk. Ratten zijn kleurenblind en zien weinig scherp (de kleur van een lokaas voor rattenbestrijding speelt dus geen rol). Toch kunnen ze voorwerpen tot op een afstand van 15 meter herkennen. Geur is eveneens een zeer belangrijk zintuig. Ze zetten geurvlaggen af (voor familieherkenning). Het gehoor van de rat is uitstekend.

Eetgedrag:

Ratten zijn alleseters. Ze eten tot 1/10x hun lichaamsgewicht per dag, afhankelijk van het aanbod. Het eetgedrag is heel sterk gebonden aan een 'leerproces' (hoe ze het zijn geleerd). Verder zijn het neofobe dieren voor wat betreft voedsel: ze kiezen niet snel een nieuwe voedselbron in hun omgeving. Ze eten liever het vertrouwde (daarom is het soms moeilijk om 'volwassen' ratten die gewoon zijn om zaden te eten te vangen met bijvoorbeeld kaas). Ratten slaan ook voedsel op (brengen het naar hun nest). Ratten zijn sterk en knagen overal doorheen. De voortanden van ratten groeien continu. Om hun tanden te doen slijten, knagen ratten op harde materialen zoals hout, plastic en zelfs metalen. Als je ’s nachts geknaag, gekras, gescharrel & geritsel hoort in plafonds, kasten, dakbeschot of muren, dan gaat het waarschijnlijk om ratten.

Waar komen ratten op af?

Vanwege hun grote aantallen zijn ratten afhankelijk van mensen. Ze leven dan ook altijd in bewoonde omgevingen waar voedsel en water te vinden is. Bruine ratten leven graag in kruipruimtes, spouwmuren, rioolbuizen, dakgoten, vuilstortplaatsen, slootwallen en mestputten. Zwarte ratten vind je eerder op hoge, droge plaatsen zoals vlieringen, pakhuizen en hooizolders.

Ratten eten nagenoeg alles en passen zich moeiteloos aan, zelfs aan de meest bizarre omstandigheden. Ratten eten alles: granen, fruit, vlees, vis, knollen, bladgroenten en allerlei verse en bedorven voedselresten. Als ratten honger hebben, kunnen ze zelfs kippen, konijnen, duiven of cavia’s aanvallen. Ook muizennesten roven ze leeg.

Ratten worden met name aangetrokken door je huis als er veel eten te halen valt. Open vuilcontainers, rondslingerende voedselverpakkingen, een grote composthoop of een rijk gevulde moestuin is voor ratten aantrekkelijk. Een rat vindt eigenlijk iedere locatie acceptabel, zolang er maar voedsel in de buurt is. Het bestrijden van ratten begint daarom met het afsluiten en verwijderen van voedselbronnen.

Zijn ratten in huis gevaarlijk?

Ratten behoren tot het schadelijkste ongedierte dat in Nederlandse huizen voorkomt. Ratten verspreiden namelijk allerlei ziektes en ziekteverwekkers. Ze dragen hoofdzakelijk bacteriën en virussen bij zich zoals TBC, paratyfus, salmonella, E. Coli, hanta-virussen, varkenspest en de Ziekte van Weil. Maar ook parasieten zoals vlooien, luizen, teken, wormen & mijten.

Ratten plassen en poepen bovendien alles onder, waardoor ze apparatuur, meubels en tapijten bevuilen. Ze knagen aan menselijk voedsel, waardoor ook voedselvoorraden besmet raken en voedselvergiftiging kan ontstaan. Ze vreten tevens aan hout, leidingen en elektriciteitskabels, waardoor schade kan ontstaan aan bouwwerken & machines en zelfs kortsluiting of brand kan uitbreken.

Bestrijding:

Het komt er vooral op aan om goed te observeren waar de ratten vandaan komen en waar ze naartoe vluchten. Je moet ze dus eerst observeren, hun gedrag, hun vluchtwegen, hun voedselbronnen, hun normale verplaatsingspatronen (sporen en wissels) moet je proberen te vinden. In de meeste gevallen volstaat het om de continue voedselbron waarop de ratten afkomen (groenten, kippenvoer, enz.) weg te halen ! Indien nodig kan je ze verdelgen door gebruik van vallen.

Vallen en/of klemmen:
Een rattenklem plaats je op een aantal cruciale plaatsen: op hun sporen, wissels en nabij voedselbronnen. Het best plaats je ze langs bv. muren omdat ratten zich liefst ‘in dekking' van gebouwen verplaatsen. Er zijn allerlei types van deze vallen verkrijgbaar. Wilt u voorkomen dat vogels of andere dieren in de klemmen gevangen worden? Plaats deze dan in een daarvoor bestemde box.